దేశంలో 15 ఏళ్ల తర్వాత మళ్లీ జనగణన (Census) జరగనుంది. రెండు దశల్లో పూర్తి కానున్న ఈ జన, కుల (Population, Caste) గణనను (Population, Caste) నిర్ణీత గడువులోగా పూర్తి చేయాలని కేంద్ర హోంమంత్రి (Central Home Minister) అమిత్ షా (Amit Shah) అధికారులను ఆదేశించారు. ఈ మేరకు కేంద్ర ప్రభుత్వం జనగణనపై తాజాగా గెజిట్ (Gazette) విడుదల (Released) చేసింది. దేశంలో ఈ జనగణన రెండు విడతల్లో జరగనుంది.
గణన వివరాలు:
మొదటి విడతలో జమ్మూకశ్మీర్, ఉత్తరాఖండ్, హిమాచల్, లడఖ్ రాష్ట్రాలు/కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల్లో 2026 అక్టోబర్ 1 నాటికి జన-కుల గణన పూర్తికానుంది. రెండో విడతలో మిగిలిన అన్ని రాష్ట్రాల్లో 2027 మార్చి 1 నాటికి జనగణన పూర్తి చేయాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నారు. కేంద్ర హోంశాఖ నోటిఫికేషన్ ప్రకారం, 1948 జనాభా లెక్కల చట్టం సెక్షన్ 3 ద్వారా ఇవ్వబడిన అధికారాలను వినియోగించుకుంటూ మోదీ ప్రభుత్వం (Modi Government)ఈ గణనను చేపట్టనుంది. జనగణనతో పాటే కులగణన సైతం కేంద్రం నిర్వహించనుంది.
ప్రక్రియ, భద్రత:
జనగణన ఏ విధంగా జరపాలి అన్న దానిపై కేంద్ర హోంమంత్రి అమిత్ షా ఇప్పటికే ఉన్నతాధికారులతో సమీక్ష నిర్వహించారు. జనగణన కోసం మొత్తం 34 లక్షల మంది గణకులు, సూపర్వైజర్లు, 1.34 లక్షల మంది సిబ్బంది పనిచేయనున్నారు. ఈసారి జనగణన డిజిటల్ రూపంలో, ట్యాబ్‌ల ద్వారానే కొనసాగనుంది. ప్రజలు సొంతంగానే తమ వివరాలను ప్రభుత్వం వెల్లడించే పోర్టళ్లు, యాప్‌లలో నమోదు చేసుకునే వెసులుబాటు కూడా ఉండనుంది. జన, కుల గణనలో డేటా భద్రత కోసం కేంద్ర హోంశాఖ కఠినమైన చర్యలు తీసుకుంది. సమాచారం సేకరణ, బదిలీ, నిల్వ (స్టోరేజీ) కోసం అత్యంత కట్టుదిట్టమైన భద్రతా చర్యలను తీసుకోనుంది.
ప్రాముఖ్యత:
ప్రస్తుతం అధికారిక లెక్కల ప్రకారం, భారత జనాభా 140 కోట్లు. చైనా తర్వాత అత్యంత అధిక జనాభా కలిగిన దేశంగా భారత్ ఉంది. 2011లో చివరిసారి జనగణన జరిగింది. కోవిడ్ కారణంగా 2021లో జరగాల్సిన జనగణన వాయిదా పడింది. స్వతంత్ర భారత చరిత్రలో కుల ఆధారిత జనగణన జరగడం ఇదే తొలిసారి. ఈసారి జరిగే జనగణన వెనుకబడిన వర్గాలకు రిజర్వేషన్లలో మార్పులు, మహిళా రిజర్వేషన్లు, నియోజకవర్గాల పునర్విభజన (డిలిమిటేషన్) వంటి కీలక విధాన నిర్ణయాలకు ప్రామాణికంగా ఉండనుంది.
