గ‌త ఐదు రోజులుగా ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంపై మొంథా తుఫాన్ విరుచుకుపడి నానా బీభ‌త్సం సృష్టించింది. అయితే విన‌డానికి విచిత్రంగా ఉన్న ‘మొంథా తుఫాన్’ పేరు వెనుక ఆసక్తికరమైన కథ ఉంది. బంగాళాఖాతంలో ఏర్ప‌డిన ఈ తుఫాన్‌కు పేరును థాయిలాండ్‌ దేశం ప్రతిపాదించింది. అక్కడి భాషలో ‘మొంథా’ అంటే ఒక అందమైన పువ్వు (flower) అని అర్థం.
ప్రపంచ వ్యాప్తంగా తుఫానులకు పేర్లు పెట్టే బాధ్యత ప్రపంచ వాతావరణ సంస్థ (World Meteorological Organization – WMO) పర్యవేక్షణలోని ప్రత్యేక వ్యవస్థదే. ఈ వ్యవస్థలో భాగంగా భారత మహాసముద్రానికి ఆనుకుని ఉన్న దేశాలు (భారతదేశం, బంగ్లాదేశ్‌, థాయిలాండ్‌, మయన్మార్‌, శ్రీలంక, మాల్దీవులు మొదలైనవి) తాము సూచించిన పేర్ల జాబితాను సమర్పిస్తాయి. వాటిలో ఒకటి ఇప్పుడు “మొంథా”.
తుఫాన్లు ఎలా ఏర్ప‌డ‌తాయంటే..
సముద్రపు వేడి, తేమే వాటికి ఇంధనం. ఉష్ణమండల తుఫానులు ఏర్పడటానికి సముద్రపు ఉపరితల ఉష్ణోగ్రత కనీసం 26.5°C లేదా అంతకంటే ఎక్కువగా ఉండాలి. ఈ వేడి నీటి పొర కనీసం 50 మీటర్ల లోతు వరకు ఉండాలి. వేడి సముద్రం నుండి పైకి లేచిన నీటి ఆవిరి చల్లబడుతూ మేఘాలుగా మారుతుంది. ఈ ప్రక్రియలో విడుదలయ్యే ‘లాటెంట్ హీట్’ (Latent Heat) తుఫాను మధ్యభాగాన్ని వేడెక్కిస్తుంది. ఆ కేంద్రం వేడెక్కడం వల్ల చుట్టుపక్కల గాలి వేగంగా పైకి లేస్తుంది, దాని స్థానంలో కొత్త వేడి గాలి ప్రవేశిస్తుంది. ఇలా తుఫాను నిరంతర శక్తిని పొందుతుంది.
వేడి గాలి పైకి లేచినప్పుడు సముద్ర ఉపరితలంపై అల్పపీడనం (Low Pressure) ఏర్పడుతుంది. చుట్టుపక్కల అధికపీడనం గాలి ఆ ప్రాంతం వైపు దూసుకువస్తుంది. భూమి తన అక్షంపై తిరుగుతున్నందున ఈ గాలులు వలయాకారంగా తిరుగుతూ (Circular motion) తుఫాను ఆకారం దాలుస్తాయి. ఉత్తరార్ధగోళంలో తుఫానులు అపసవ్య దిశలో (Anticlockwise), దక్షిణార్ధగోళంలో సవ్యదిశలో (Clockwise) తిరుగుతాయి. వాతావరణంలో తక్కువ లంబ గాలి కోత (Low Vertical Wind Shear) ఉండటం తుఫానుల వృద్ధికి మరింత అనుకూలం. ఈ పరిస్థితులు కలిసివస్తేనే ఒక అల్పపీడనం, క్రమంగా వాయుగుండంగా, చివరికి తుఫానుగా మారుతుంది.
